Korpus oficerski 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich we Lwowie (1921 r.). Widoczni w 1. rzędzie od góry stoją od lewej: ppor. Andrzej Pilawitz,
ppor. Bolesław Boczkowski, ppor. Zygmunt Ziemięcki, por. Józef
Poznański, ppor. Ryszard Garniewicz, por. Kazimierz Plisowski, por.
Józef Duszyński, por. Franciszek Raciborski, ppor. Jerzy Berezowski,
por. lek. Aleksander Wasilewski. II rząd od lewej: por. lek. wet. Jan
Kochanowski, ppor. Karol Wisłouch, por. Romuald Borycki, rtm. Jerzy
Jacyna, ks. kapelan N.N., płk Konstanty Plisowski, mjr Albert
Wielopolski, por. Witold Mosiewicz, por. Henryk Odolski, ppor. Tadeusz
Radzimiński. III rząd od lewej: ppor. N.N., ppor. Władysław Ujejski,
ppor. Jan Dłutek, ppor. Stanisław Jankowski, ppor. Mieczysław Gajkowski,
ppor. Witold Czaykowski, ppor. Jerzy Lipiński, ppor. Michał Malczewski,
ppor. Stanisław Kostkiewicz, ppor. N.N. IV rząd od lewej: ppor. N.N.,
ppor. Kazimierz Duchnowski, ppor. N.N., ppor. Stanisław Grodzicki, ppor.
Antoni Grudziński.
14 Pułk Ułanów Jazłowieckich (14 p.uł.) – oddział
kawalerii Wojska Polskiego II RP, kawalerii pancernej PSZ na Zachodzie oraz
oddział partyzancki Armii Krajowej.
Święto pułku: od 1926 roku 11 lipca (rocznica bitwy pod
Jazłowcem w 1919), wcześniej 8 grudnia (święto NMP Jazłowieckiej). W okresie
międzywojennym macierzystym garnizonem 14 Pułku Ułanów był Lwów.
14 Pułk Ułanów Jazłowieckich podczas lwowskich uroczystości rocznicy
bitwy pod Racławicami (26 kwietnia 1927 r.).
Zalążkiem pułku był utworzony w lutym 1918 roku w
mołdawskiej miejscowości Ungheni szwadron polski, skupiający Polaków służących
wcześniej w armii rosyjskiej. Po nieudanej próbie dołączenia do II Korpusu
Polskiego, w obliczu groźby rozbrojenia przez Niemców, szwadron dołączył do 2.
pułku konnego rosyjskiej Armii Ochotniczej, zachowując jednak polskie oznaki i
komendę. Wraz z "białymi" oddziałami szwadron przeszedł na Kubań w
południowej Rosji i brał udział w walkach z bolszewikami m.in. pod Tarhową,
Wielikokniażeską, Jekaterynodarem, Biełoglinną i Tichoriecką. W połowie
sierpnia 1918 r. szwadron mocą umowy pomiędzy dowódcą rosyjskiej Armii
Ochotniczej i generałem Lucjanem Żeligowskim podporządkowany został tworzącym
się na Kubaniu oddziałom polskim. Wkrótce szwadron zreorganizowano jako
dwuszwadronowy dywizjon, którego dowódcą został we wrześniu mjr Konstanty
Plisowski. W październiku 1918 r. został zorganizowany trzeci szwadron
(oficerski), a oddział oficjalnie przyjął nazwę Dywizjon Jazdy przy 4 Dywizji
Strzelców Polskich. W drugiej połowie stycznia 1919 roku dywizjon przewieziony
został drogą morską do Odessy na Ukrainie. Tam przyjął licznych ochotników i
został rozwinięty w Pułk Ułanów 1 Dywizji Jazdy pod dowództwem majora
Plisowskiego. Oddział liczył 98 oficerów oraz 530 podoficerów i ułanów w
czterech szwadronach liniowych, szwadronie karabinów maszynowych i plutonie
łączności. 1 szwadron pułku walczył u boku wojsk francuskich, greckich i "białych"
rosyjskich z bolszewikami w okolicach Odessy i pod Tyraspolem. W kwietniu siły
koalicyjne opuściły Odessę, odchodząc do Besarabii w Rumunii. Polacy osłaniali
odwrót sojuszników, a pułk ułanów przekroczył graniczny Dniestr jako ostatni.
Po dwumiesięcznym pobycie w Besarabii 15 czerwca 1919 roku niedaleko Śniatynia
pułk ułanów przekroczył granicę rumuńską i przybył do Polski.
Z końcem czerwca pułk rozpoczął działania zbrojne w
Małopolsce Wschodniej przeciwko oddziałom ukraińskim. Ułani walczyli nad Złotą
Lipą, pod Sokołowem i nad Strypą. W dniach 11 do 13 lipca 1919 r. pułk w
ciężkim boju pod Jazłowcem odparł atakujące oddziały ukraińskie (łącznie w sile
dwóch i pół brygady) i nie dopuścił wroga do klasztoru Sióstr Niepokalanek w
Jazłowcu. Po tym wydarzeniu NMP Jazłowiecka została patronką pułku, który
przyjął nazwę Jazłowiecki. W dowód wdzięczności za uratowanie przed Ukraińcami
wychowanki SS Niepokalanek z Jazłowca ufundowały pułkowi sztandar. Po wyparciu
wojsk ukraińskich za Zbrucz pułk przeszedł na Wołyń, by walczyć z bolszewikami.
Numer "14" otrzymał w sierpniu 1919 r. wraz z oficjalnym
zatwierdzeniem nazwy. Brał udział w kampanii 1920 r., w ramach której
uczestniczył w zagonie na Koziatyn, wyprawie kijowskiej oraz bitwie pod
Komarowem. Pułk stracił ogółem (polegli, zmarli od ran i chorób) 11 oficerów i
ponad 100 podoficerów i ułanów. Rany odniosło 31 oficerów, 273 podoficerów i
ułanów. Krzyżem Virtuti Militari V. klasy nagrodzono 83 żołnierzy pułku,
Krzyżem Walecznych – 239 żołnierzy, w tym 24 – czterokrotnie, 43 – trzykrotnie,
122 – dwukrotnie.
Pomnik ku czci poległych żołnierzy 14 Pułku
Ułanów Jazłowieckich we Lwowie (lipiec 1933 r.).
W okresie pokoju pułk stacjonował we Lwowie, w koszarach
przy ul. Łyczakowskiej 76. Za walki w latach 1918–20 sztandar pułku został
odznaczony orderem Virtuti Militari V klasy (nadanie nr 2514) osobiście przez
Naczelnego Wodza marszałka Józefa Piłsudskiego 20 marca 1921 roku, za walki w
1939 udekorowany wstęgą w barwach narodowych. Zgodnie z rozkazem ministra spraw
wojskowych O.V. L 33035 E z 1925 r. przy pułku stacjonował 4 Szwadron
Samochodów Pancernych.
----------------------------------
Żurawiejki ułanów jazłowieckich
Hej dziewczęta w
górę kiecki,
jedzie ułan
jazłowiecki.
Lance do boju,
szable w dłoń
bolszewika
goń, goń, goń!
A
"Czternasty" spod Odessy
przywiózł złota
pełne kiesy.
Zawadiacko głowę
nosi
i do szarży sam
się prosi.
Mamałygi pełne
niecki
zjada ułan
jazłowiecki
------------------------------------
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz