Towarzystwo Czytelni Ludowych - cz. I.

Ksiądz Antoni Ludwiczak - założyciel pierwszego w Polsce Uniwersytetu Ludowego,
dyrektor Zarządu Głównego Towarzystwa Czytelni Ludowych.

http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/101471/e16787b9c5a82e2494e622ec4bfa54e3/

Towarzystwo Czytelni Ludowych (TCL) - organizacja oświatowa założona w 1880 w państwie pruskim (Wielkopolska, Pomorze, Warmia i Mazury, Śląsk), która kontynuowała 7 letnią działalność organizacji Towarzystwo Oświaty Ludowej.

TCL szerzyło oświatę wśród polskiej ludności, zakładało biblioteki i czytelnie oraz organizowało odczyty. Ks Antoni Ludwiczak był sekretarzem generalnym TCL-u ok. 1910, a w maju 1919 pełnił funkcję dyrektora. Na Górnym Śląsku do 1906 r. TCL założyło 196 bibliotek. Od 15 stycznia 1918 r. sekretariat TCL dla Górnego Śląska mieścił się w Gliwicach. Działalność TCL napotykała na szykany ze strony niemieckiej, m.in. bibliotekę TCL w Opolu bojówkarze niemieccy zniszczyli wrzucając książki do Odry. Pomimo przeszkód pod egidą TCL w okresie plebiscytu na Górnym Śląsku istniało 250 polskich bibliotek. TCL działało do wybuchu wojny w 1939 r.

Po wojnie działacze przedwojenni, m.in. ks. dr Karol Milik, adwokat Nikisch, inżynier Wrociński, Wełnicz, podjęli próby reaktywacji TCL oraz działalności Uniwersytetu Ludowego. Władza uniemożliwiła taką działalność. W 1950 roku wojewoda poznański Feliks Widy-Wirski pod naciskiem Urzędu bezpieczeństwa rozwiązał TCL i majątek przejął Skarb Państwa (bez powiadamiania nawet ówczesnego prymasa Polski Kardynała Stefana Wyszyńskiego, który zgodnie ze Statutem TCL z 1933 był dysponentem majątku na wypadek likwidacji TCL). Na likwidatorkę majątku TCL wyznaczono Marię Zakolską. Wśród nieruchomości był także budynek Uniwersytetu Ludowego w Dalkach pod Gnieznem wraz z kilkuhektarowym parkiem. W budynku tym od 1945 do 1962 mieścił się szpital zakaźny, a następnie do 1995 roku internat szkoły pielęgniarskiej (Liceum Medycznego).

Obecnie koła TCL znajdują się m.in. w Gnieźnie, Wrześni oraz Strzelnie. Dyrektorem TCL jest ks. kan Alojzy Święciochowski.

Strona na Wikipedii 

 Uniwersytet Ludowy Towarzystwa Czytelni Ludowych w Dalkach (lata 20-te).

http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/115042:1/

26 Sejmik Oświatowy Towarzystwa Czytelni Ludowych w Poznaniu. Uczestnicy sejmiku. Widoczni m.in.: (w pierwszym rzędzie od lewej) starosta krajowy Ludwik Begale, wojewoda poznański Artur Maruszewski, (w fotelu) minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego Wojciech Świętosławski, płk. Stanisław Świtalski, kurator okręgu szkolnego w Poznaniu dr Michał Pollak, rektor prof. Stanisław Runge, (stoi) dyrektor TCL ks. Karol Milik (1936 r.).

http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/101485/e16787b9c5a82e2494e622ec4bfa54e3/