II Rzeczpospolita: Samochód pancerny wz. 34

Samochody pancerne wz. 34 w czasie defilady w Krakowie.

Samochód pancerny wz. 34 (wzór 34) – lekki samochód pancerny konstrukcji polskiej, z okresu przed II wojną światową. Był to podstawowy sprzęt Wojska Polskiego tej kategorii w kampanii wrześniowej 1939.

Samochód ten wywodzi się z półgąsienicowego samochodu pancernego wz. 28, który został opracowany w Polsce na bazie zakupionych we Francji podwozi Citroën-Kegresse B2 10CV. Pancerne nadwozie dla nich zostało opracowane i było budowane w Polsce. Jego kształt był podobny do ówczesnych francuskich projektów półgąsienicowych samochodów pancernych. Pojazdy te były montowane w Centralnych Warsztatach Samochodowych (CWS) i weszły do służby od 1928 roku. Okazało się jednak, że półgąsienicowy układ jezdny nie spełnił wszystkich oczekiwań. Między innymi prędkość maksymalna była niska, a własności w jeździe terenowej wcale nie były najlepsze. W 1933 roku podjęto więc bezprecedensową decyzję przebudowania samochodów na pojazdy z w pełni kołowym układem jezdnym.

Projekt przebudowy opracowany został przez Biuro Badań Technicznych Broni Pancernych w 1934 roku. Testy przebudowanego samochodu wypadły pomyślnie. Samochód wprawdzie w terenie spisywał się nieco gorzej niż wz. 28, lecz znacznie lepiej od niego radził sobie na drogach. Jeszcze w 1934 roku zlecono przebudowę dalszych samochodów, oznaczonych teraz jako wzór 34 (wz. 34). Do 1938 roku najprawdopodobniej 87 samochodów wz. 28, zostało przebudowanych do standardu wz. 34.

Samochody wz. 34 powstały w kilku różniących się wersjach. W zależności od zastosowanego silnika i podzespołów jezdnych wyróżniano 3 modele: wz. 34 (ok. 30 sztuk), wz. 34-I (24 pojazdy) i wz. 34-II (36 sztuk). Pierwszy z nich miał oryginalne podwozie i silnik Citroën B-14, jedynie mechanizm gąsienicowy zastąpiono tylnym mostem z ciężarówki Fiat. Kolejne dwie wersje bazowały w większej części na produkowanych na licencji podzespołach Fiata.

Niezależnie od tego podziału, istniały dwa warianty pancernego nadwozia. Różniły się one kątami pochylenia płyt pancernych tylnej części nadwozia. Podobnie jak pojazdy wz. 28, samochody wz. 34 miały jeden z dwóch wariantów uzbrojenia. Jedna trzecia przebudowanych samochodów (około 30) była uzbrojona w krótkolufowe działko czołgowe kaliber 37 mm Puteaux wz.18. Reszta uzbrojona była w jeden karabin maszynowy 7,92 mm Hotchkiss wz.25. Zastosowane działko 37 mm było bronią z okresu I wojny światowej, przeznaczoną głównie do niszczenia gniazd broni maszynowej. Wskutek małej prędkości początkowej pocisków i słabej przebijalności, w małym stopniu nadawało się do walki z pojazdami pancernymi. Samochody z działkiem mieli zazwyczaj dowódcy szwadronów i plutonów. Nowy pojazd, podobnie jak jego pierwowzór, posiadał spód kadłuba złożony z drewnianych desek. Nie zapewniało to dostatecznej ochrony w przypadku eksplozji np. miny, granatu ręcznego itp.