Uroczystość polonijna w Gdańsku. Na pierwszym planie z prawej
strony biskup gdański Edward O`Rourke.
strony biskup gdański Edward O`Rourke.
Edward Aleksander Władysław O'Rourke (ur. 26 października
1876 w Basinie, zm. 27 czerwca 1943 w Rzymie) – polski biskup rzymskokatolicki,
hrabia rosyjski, biskup diecezjalny ryski w latach 1918–1920, administrator
apostolski Wolnego Miasta Gdańska w latach 1922–1926, biskup diecezjalny
gdański w latach 1926–1938.
Urodził się w Basinie, wówczas w guberni mińskiej. Był
synem hr. Michała Łazarza O'Rourkego (1824–1894) pochodzącego ze starej
irlandzkiej rodziny, i Angeliki von Bochwitz (zm. 1919).
W latach 1888–1890 uczył się w prywatnym gimnazjum oo.
Jezuitów w Bąkowicach, następnie w latach 1892–1898 pobierał nauki w Rydze i
Wilnie. 3 czerwca 1898 zdał w Rydze maturę. W latach 1898–1903 studiował na
Politechnice w Rydze ekonomię i handel. W tym czasie działał w polskiej
korporacji akademickiej „Arkonia”. W latach 1903–1908 odbył studia prawnicze na
uniwersytecie w szwajcarskim Fryburgu i teologiczne na uniwersytecie w
Innsbrucku. Niższe święcenia kapłańskie otrzymał w 1907 w Wołkowysku, wyższe w
tym samym roku w Kownie.
W latach 1908–1911 był profesorem historii Kościoła oraz
języków francuskiego i niemieckiego w seminarium duchownym w Petersburgu,
jednocześnie był duszpasterzem w osiedlu robotniczym Kołpino k. Petersburga. Od
1911 do 1917 był proboszczem wielonarodowościowej parafii św. Stanisława w
Petersburgu. Z wiernymi musiał się porozumiewać po rosyjsku, polsku, litewsku,
łotewsku, niemiecku i angielsku. W 1912 został honorowym kanonikiem kapituły
mohylewskiej w Petersbugu. W latach 1917–1918 był wikariuszem generalnym
diecezji mińskiej. W tym samym czasie należał do Rady Polskiej Ziemi Mińskiej.
29 września 1918 został mianowany biskupem diecezjalnym
diecezji ryskiej. Sakrę biskupią przyjął 15 grudnia 1918 w Wilnie. Władzę w
diecezji ryskiej przejął w 1919. Przeprowadził reorganizację Kościoła
katolickiego na Łotwie i dbał o należyty poziom nauczania w seminariach
duchownych, ale ze względu na swe niełotewskie pochodzenie napotykał duże
trudności. W 1920 z powodu narodowościowych (nie był Łotyszem) złożył
rezygnację z funkcji biskupa ryskiego. W latach 1920–1921 był biskupem
tytularnym Canei i delegatem apostolskim na kraje bałtyckie. W 1922 został
administratorem apostolskim Wolnego Miasta Gdańska ze stolicą tytularną
Pergamon. 3 stycznia 1926 został mianowany biskupem diecezjalnym diecezji
gdańskiej. W sposób szczególny dbał o kaszubską ludność katolicką, odprawiał
specjalne nabożeństwa dla polskojęzycznych dzieci, wydał polski śpiewnik
kościelny i książeczkę do nabożeństwa, żądał od studentów w seminarium
duchownym znajomości języka polskiego, na koniec uzyskał u papieża Piusa XI
zezwolenie na utworzenie czterech polskich parafii personalnych w Wolnym
Mieście, do czego jednak nie doszło ze względu na protesty opanowanego przez
nazistów senatu gdańskiego pod przywództwem Arthura Greisera. Po złożeniu
funkcji 13 czerwca 1938 został biskupem tytularnym Sofii.
26 stycznia 1939 zrezygnował z obywatelstwa Wolnego
Miasta Gdańska i przyjął obywatelstwo polskie. W tym samym roku udał się do
Wsielubia k. Nowogródka do brata stryjecznego Karola Rourkego. Po inwazji ZSRR
przeniósł się do Wilna, gdzie przebywał do 1941. Jesienią 1941 z pomocą
znajomego generała niemieckiego przedostał się przez Królewiec i Berlin do
Rzymu. Zmarł tamże w szpitalu sióstr elżbietanek 27 czerwca 1943. 17 grudnia
1972 jego szczątki przeniesiono do Polski i złożono w kaplicy opackiej (obecnie
kaplica biskupia) w katedrze oliwskiej.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz