II Rzeczpospolita: Apolinary Tarnawski

Apolinary Tarnawski na zdjęciu z 1931 r.

http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/172774/3286d7e8b0ca47c48a9a71a0fdb119f8/

Apolinary Tarnawski (ur. 6 lipca 1851 w Gnojnicach, zm. 1943 w Jerozolimie) – polski lekarz, pionier przyrodolecznictwa w Polsce, założyciel prywatnego sanatorium w Kosowie koło Kołomyi na Pokuciu, młodszy brat Leonarda.

Tarnawski pochodził z zamożnej rodziny z okolic Przemyśla, urodził się w Gnojnicach koło Jaworowa (obecnie poza granicami kraju, na terenie Ukrainy) jako syn Andrzeja i Teresy z Kostrzewskich. Po ukończeniu gimnazjum w Przemyślu w 1871, rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, które ukończył w 1876. Kilka lata leczył w szpitalu we Lwowie. Następnie jako lekarz zdrojowy pracował w Żegiestowie i Morszynie, po czym kilkanaście lat był lekarzem powiatowym w Borszczowie i Jaworowie. Tam zapadł niespodziewanie na chorobę, której tamtejsze środowisko lekarskie nie umiało zdiagnozować. W rezultacie na leczenie udał się do Wörishofen, do zakładu wodoleczniczego doktora Sebastiana Kneippa, jednego z pionierów wodolecznictwa metodą szoku termicznego.

W 1891 roku po powrocie z udanej kuracji otworzył w Kosowie w Karpatach Wschodnich zakład przyrodoleczniczy. Początkowo leczyło się w nim kilkunastu pacjentów. Później wraz z rosnącą popularnością zakład stale się rozrastał. W 1896 standardową kurację poszerzono o jarską dietę. Oryginalna terapia i fama o jej niezwykłej skuteczności bardzo spopularyzowały zakład doktora Tarnawskiego. W I połowie XX wieku Kosów stał się drugą po Zakopanem stolicą polskiej bohemy. W krajobraz wkomponowano trzy monumentalne warzelnie soli wyposażone w sale w stylu neogotyckim, przestronne tarasy do leżakowania, baseny, solaria i domki dla kuracjuszy rozrzucone po rozległym parku.

Wśród kuracjuszy zakładu przyrodoleczniczego byli Gabriela Zapolska, Juliusz Osterwa, Leon Schiller, Adam Didur, Ferdynand Ossendowski, Melchior Wańkowicz, Stanisław Dygat, Maria Dąbrowska z mężem (który zmarł w zakładzie w 1925 na atak serca), prof. Ignacy Chrzanowski i inni. W 1911 w zakładzie Tarnawskiego powstał jeden z pierwszych zastępów późniejszego ZHP, utworzony przez braci Kazimierza i Wincentego Lutosławskich oraz Olgę Drahonowską; sam Tarnawski działał aktywnie w miejscowym Sokole. Zakład Tarnawskiego działał do września 1939 (z przerwą od I wojny światowej do 1922 roku).

Tarnawski był autorem książki Kosowska kuchnia jarska (1926), a także szeregu artykułów z przyrodolecznictwa, higieny, ogrodnictwa i sadownictwa. Został odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Kosowa ewakuował się na Bliski Wschód, tam zmarł w Jerozolimie w wieku 92 lat. Od 1893 był żonaty z Romualdą z domu Zaremba, jego synem był pisarz i krytyk literacki Wit (ur. 1894).

Strona na Wikipedii

Artykuł w "Kurierze Galicyjskim".

Artykuł na "Więcejyofu"