II Rzeczpospolita: Towarzystwo Elektrotechniczne "Elektrit"

Odbiornik radiowy "Victoria" produkcji wileńskiego "Elektritu".

Towarzystwo Radiotechniczne „ELEKTRIT” – największe przedsiębiorstwo w Wilnie i na Wileńszczyznie w latach międzywojennych. Zatrudniało 1100 pracowników, produkując odbiorniki radiowe, zasilacze, wzmacniacze i podzespoły radiotechniczne. W roku 1925 w Wilnie Samuel i Hirsz Chwolesowie oraz Nachman Lewin powołali Towarzystwo Radiotechniczne "Elektrit", które przy ulicy Wileńskiej 24 prowadziło sklep oraz warsztat radiotechniczny, zajmujący się sprzedażą, instalacją oraz naprawą importowanego sprzętu radiowego. W 1927 roku firma zaczęła montować i sprzedawać proste odbiorniki własnej konstrukcji. Ogromne zainteresowanie odbiornikami, spowodowane w dużym stopniu uruchomieniem w 1928 roku stacji Polskiego Radia w Wilnie, zachęciło firmę do rozpoczęcia własnej produkcji podzespołów radiowych (kondensatorów, transformatorów, głośników, obudów). W 1934 roku "Elektrit" rozpoczął produkcję odbiorników na licencji wiedeńskiej firmy "Minerwa" w nowym zakładzie przy ul. gen. Szeptyckiego.

W 1936 roku "Elektrit" był największym producentem odbiorników w kraju, zatrudniającym 1100 pracowników. W tym okresie Elektrit stał się nowoczesną fabryką o powierzchni ponad 10.000 m², z własną elektrownią, stolarnią, bogato wyposażonym działem mechanicznym i laboratoriami. Montaż odbywał się systemem taśmowym przy wykorzystaniu 6 linii produkcyjnych. Roczna produkcja odbiorników wynosiła 54.000 sztuk a wartość produkcji 1,2 mln dolarów. Odbiorniki montowane były prawie w całości z polskich podzespołów, tylko 20% elementów pochodziło z importu. Od 1937 roku "Elektrit" zaczął - jako jedyny polski producent - eksportować odbiorniki radiowe, m.in. do Indii, Afryki Południowej i na Bliski Wschód. Firma brała udział we wszystkich ważniejszych targach i wystawach międzynarodowych, zdobywając wyróżnienia i medale.

Polski radioodbiornik "Elektrit" (model Pacific
lub model Z233G).

http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/60435/7199c88a6a61939332e56928bc1e9ae4/

Skrzynka i wnętrze radioodbiornika "Elektrit" Z233G.

http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/91334/7199c88a6a61939332e56928bc1e9ae4/

Działalność fabryki zakończyła się z wybuchem II wojny światowej. Po zajęciu Wilna przez ZSRR zakłady wraz z personelem, maszynami, wyrobami i materiałami zostały wywiezione do Mińska, gdzie na polecenie władz radzieckich załoga uruchomiła w 1940 roku produkcję radioodbiorników, wykorzystując przywiezione podzespoły i rosyjskie lampy. W 1941 roku zakład został zniszczony przez Niemców. Po zakończeniu wojny fabrykę uruchomiono powtórnie w 1946 roku (za pomocą niewielu pozostałych pracowników wileńskich zakładów) pod nazwą "Zakład Radiowy im. W. Mołotowa". Produkowała odbiorniki radiowe "Mińsk" o wyglądzie naśladującym przedwojenne "Elektrity".

Po wojnie w Polsce grupy byłych pracowników Elektritu pracowały w Państwowej Fabryce Odbiorników Radiowych (późniejszej Dzierżoniowskiej Diorze) i współtworzyły we Wrocławiu spółdzielnię "Radiotechnika".