Związek Obrony Kresów Zachodnich

Uroczystości Związku Obrony Kresów Zachodnich w Krakowie z okazji rocznicy bitwy pod Grunwaldem 15 lipca 1939 r. Delegacja Związku składa wieniec pod pomnikiem Grunwaldzkim na pl. Matejki.

http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/108435/a22311e7a620780b068f286a5cf49558/ 

 

Związek Obrony Kresów Zachodnich (ZOKZ) - polska organizacja patriotyczna założona w październiku 1921 roku przez działaczy Komitetu Obrony Górnego Śląska; w 1934 przekształcona w Polski Związek Zachodni. W dziedzinie politycznej współdziałano z władzami w zakresie zagadnień polsko-niemieckich, starano się o polityczne wyrobienie obywateli, broniono polskich praw narodowych, śledzono niemiecki ruch polityczny, walczono z przejawami separatyzmu na terenie Górnego Śląska i Pomorza. Realizowano również zadania kulturalno-oświatowe i gospodarcze. W 1934 roku ZOKZ liczył ponad 50 tysięcy członków w całym kraju.

Poza działalnością wewnątrzkrajową jednym z zadań ZOKZ było udzielanie poparcia politycznego i pomocy Polakom w Niemczech. W tym celu ZOKZ nawiązał ścisłą współpracę ze Związkiem Polaków w Niemczech, finansował Dziennik Berliński. Przy niedostatkach szkolnictwa polskiego w Niemczech, aby przeciwstawić się germanizacji ZOKZ rozpoczął akcję niesienia pomocy dzieciom polskim poprzez organizowanie dla nich kolonii letnich. Po 1926 r. akcja objęła również dzieci górnośląskie. Kolonie organizował odpowiedni komitet, honorowy patronat nad tym komitetem w latach 1927-32 sprawowała żona Prezydenta RP Michalina Mościcka. W latach 1923-34 ZOKZ zorganizował kolonie dla ponad 87 tys. dzieci w tym dla ok. 34 tys. z Niemiec i ok. 50 tys. z Górnego Śląska.

W związku z rolą mniejszości niemieckiej w gospodarce II RP (własność w wielkim przemyśle i handlu) ZOKZ zwracał również uwagę na problematykę ekonomiczną.

Początkowo podjęto tematy likwidacji mienia niemieckiego (m.in. kolonistów pruskich) oraz konwencji polityczno-gospodarczej z Niemcami (po wygaśnięciu art.264-267 traktatu wersalskiego Polska utraciła jednostronną klauzulę najwyższego uprzywilejowania). Po wygaśnięciu w/w zapisu zapoczątkowana została w 1925 r. polsko-niemiecka wojna celna zakończona układem handlowym w 1930 r. Układ ten nie został jednak ratyfikowany wskutek sprzeciwu junkrów pruskich.

W dziedzinie rolnictwa ZOKZ zajął się tematyką własności ziemi, jej wykupowania przez Niemców, kredytowania tego wykupu przez banki niemieckie. Odnośnie handlu w okresie trwania polsko-niemieckiej wojny celnej ZOKZ propagował zakup towarów pochodzenia krajowego, wzywał do bojkotu towarów niemieckich napływających przez Gdańsk i Górny Śląsk (ponownie hasło "Swój do swego po swoje"). Plakatowano dworce, urzędy i szkoły afiszami z danymi statystycznymi o napływie niemieckich towarów.
W 1933 roku ZOKZ przekształcił się w Związek Zachodni.

Zjazd członków Związku Obrony Kresów Zachodnich w Warszawie (18 listopada 1934 r.). Widok ogólny na salę i uczestników zjazdu podczas obrad. Za stołem prezydialnym widoczny przewodniczący - senator Karol Rolle (czwarty z lewej).

http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/108424/a22311e7a620780b068f286a5cf49558/ 

 Kolonia letnia dla dzieci polskich z Niemiec, Gdańska i Górnego Śląska 

zorganizowana przez Związek Obrony Kresów Zachodnich w Jasienicy

http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/108702/a22311e7a620780b068f286a5cf49558/ 

----------------------------------------

Strona ZOKZ na Wikipedii